Op Rekto:Verso schetst theaterrecensente Charlotte De Somviele een nieuwe trend bij jonge theatermakers: een verschuiving weg van afstandelijke ironie, richting persoonlijk engagement. Jonge makers keren het postmodernisme de rug toe en kijken met een open blik opnieuw de wereld in, op zoek naar een sprankeltje betekenis.
Wars van afstandelijke apathie herdopen ze het theater tot een platform waar in eigen naam gesproken, verbeeld en gedeeld mag worden. Tussen de vele tegenstrijdige perspectieven van de informatiemaatschappij en een artistieke traditie ‘waarin alles al eens eerder is gedaan’, zoeken ze naar een eigen positie – niet in de schoot van ideologische dogma’s of grote theorieën, maar dicht bij zichzelf. (Rekto:Verso)
Wij vragen ons af of er ook iets dergelijks gaande is in de literatuur. Gooien jonge schrijvers/dichters het over een andere boeg? Kunnen we spreken van een nieuwe stroming? Na een oproep op onze facebookpagina kregen we volgende reactie van letterenstudent Ernest De Clerck die verwijst naar Return of the real’:
Hier is wat ik weet over de ‘Return of the Real’ (een term uit het gelijknamige boek van Hal Foster uit 1996). Het gaat om een beweging (geen vaste groepering of school!), een soort trend, die waargenomen werd (en wordt) na de hoogdagen van het postmodernisme (jaren 70-80 en begin 90). Thomas Vaessens noemt het in ‘De Revanche van de Roman’ “urgente literatuur”. Het is geen antwoord op het postmodernisme (van bijvoorbeeld Marjolijn Februari, Pfeijffer, Louis Ferron, etc) maar zet zich daar wel tegen af. Nadat het postmodernisme de roman dood verklaard heeft, brengen deze “urgente” romans literatuur terug naar de mens en diens leven. Daarbij is een hernieuwd sociaal engagement een duidelijk kenmerk. Een voorbeeld van een auteur die een duidelijke omslag gemaakt heeft is Marjolijn (nu Maxim) Februari die in de jaren tachtig ‘Zonen van het Uitzicht’ schreef, een typisch postmoderne roman, en in 2007 met ‘De Literaire kring’ op de proppen kwam. In die laatste roman is het postmoderne aspect duidelijk in veel mildere vorm aanwezig en zien we ook dat sociale engagement opduiken (cf. http://www.librisliteratuurprijs.nl/2008/februari). Andere voorbeelden van ’the return of the real’ zijn zeker ook de oproep van Ton Anbeek om meer ‘straatrumoer’ in de Nederlandstalige roman en het recente ‘Gelukkige Slaven’ van Tom Lanoye (http://www.librisliteratuurprijs.nl/2014/lanoye).
Al wat ik hier geschreven heb, heb ik rechtstreeks en onrechtstreeks van professor Bart Vervaeck van de KU Leuven geleerd. Ik ben slechts een kanaal met ruis!
Credits to professor Vervaeck! Maar los daarvan een interessante opmaat die vraagt naar meer. Wat beweegt de jonge schrijver vandaag? Deus Ex Machina likes to know.
Foto: Suzanne Grotenhuis, Zwarte Woud forever