Social Media lijken de wereld te herscheppen. Een You-Tubefilmpje maakte van een onbekende Centraal-Aziatische zanger een wereldfenomeen; berichten op Twitter en Facebook hebben in dictatoriaal geregeerde landen miljoenen burgers de straat op gebracht. Vooral Facebook (kortweg FB genaamd) wint daarbij aan invloed. De aanmaak van nieuwe FB-accounts en pagina’s is zo groot dat het medium een belangrijke plaats inneemt in de strategieën van reclamebureaus en politieke partijen. Goldman Sachs haalde miljarden dollars op om grootschalige investeringen in FB mogelijk te maken, terwijl Barack Obama tijdens de verkiezingscampagne van 2008 een voorsprong op zijn tegenstanders wist te behalen door een handig gebruik van FB.
Onder de honderden miljoenen die reeds een eigen FB account hebben aangemaakt, bevinden zich, niet toevallig, ook vele kunstenaars. Fotografen, beeldhouwers, cineasten maar vanzelfsprekend ook dichters, essayisten en romanciers gebruiken het medium om direct in contact te treden met hun bestaande en potentiële lezers. Maar, FB is meer dan een virtueel billboard. Het blijkt dat Social Media aanleiding geven tot het ontstaan van nieuwe vormen van zowel schrijven als publiceren. Het posten van een status levert bijvoorbeeld, samen met de soms vele commentaren eronder, een interactief vormgegeven tekst op. Afhankelijk van de kwaliteit van dit samenspel tussen auteur en lezer (waarbij de rollen voortdurend afwisselen) kan het resultaat banaal of verrassend zijn. Aangezien veel vrienden van literatoren zelf literaire aspiraties hebben en literaire kunstenaars over het algemeen elkaar bevrienden en op elkaars statussen reageren, overweegt de kwaliteit opvallend vaak over de banaliteit.
De redacteuren van het literaire, en vooralsnog papieren tijdschrift Deus Ex Machina, die zelf ook actief zijn op FB, constateerden het laatste jaar dat er aldus nieuwe vormen van woordspel ontstaan. Je kunt het echter ook omdraaien: veel humor, veel interessante spitsvondigheden en andere gedachten, evenals veel combinaties van taal en fotografie en tekenkunst gaan allicht verloren doordat ze slechts even en door een beperkt publiek op FB worden gezien. Zo ontstond het plan een Facebooknummer te maken.
In dit nummer willen wij enerzijds in kaart willen brengen welke nieuwe vormen er al op FB zijn ontstaan en anderzijds een aantal auteurs opdracht geven doelbewust hiermee te experimenteren. We nemen dus plaats in de virtuele onderzeeboot om op schattenjacht te gaan in de archieven van FB en nodigen anderen uit nieuwe schepen te construeren en nieuwe eilanden te ontdekken. Tegelijkertijd willen we de impact van FB onder de loep nemen, artistiek, maar ook sociologisch, politiek en economisch. Social Media zouden de trend naar vereenzaming versterken. Wat is daarvan waar? Politici lijken kwetsbaarder te worden door onzorgvuldig gebruik van Social Media. Neem het voorbeeld van VB-kopstuk De Bie die zich iets liet ontvallen over een voormalig partijgenote en kon opstappen. Wat gaat dat betekenen voor de kloof tussen burger en politiek? FB brengt de droom van Andy Warhol (“Iedereen zijn vijftien minuten wereldfaam”) dichterbij, maar stimuleert het medium niet ook narcisme en egomanie vlakaf? FB wéét en onthoudt alles wat we op haar pagina’s plaatsen. In hoeverre is dit gevaarlijk voor de privacy en dreigt FB in de toekomst BB (Big Brother) te worden?
Deze thema’s willen onder de loep laten nemen in essays, maar wel liefst met een literaire link. Sommige auteurs hebben immers al romans geschreven die zich afspelen in een FB-achtige wereld, zoals de Brit Michael Frayn, die in de jaren zestig ‘Een uiterst particulier bestaan’ publiceerde.
Dit FB-nummer van Deus ex Machina is een speciaal en extra nummer naast de vier gewone nummers. We zullen de teksten namelijk niet laten drukken en bundelen, maar plaatsen ze na redactie meteen waar ze thuishoren: op Facebook. Dit wil dus zeggen dat je de pagina regelmatig moet bezoeken om als het ware het hele ‘nummer’ te zien te krijgen. Nu zijn nog maar de eerste bijdragen te zien. Het is ook de bedoeling dat je actief deelneemt aan de discussie en dus reageert of zelf notities schrijft die je dan op onze pagina gooit.
Ga snel kijken op: https://www.facebook.com/pages/Goddelijk-Gezicht en alvast veel leesplezier!
De redactie van Deus Ex Machina