EN NIEMAND REED NOG LINKS
EEN OUDE TOEKOMSTROMAN OVER DE BREXIT
Door: Max Moragie
Europa is in de ban van de Brexit. De bookmakers gokken erop dat de Britten blijven, de bureaus die peilingen publiceren geven aan dat de eilandbewoners Europa willen verlaten. De uitslag staat allerminst bij voorbaat vast. Dat is des te merkwaardiger omdat economen en instituten de Britten met rampscenario’s overspoelen. Waarom, for God’s sake, willen die Engelsen zo graag de Unie uit? Wat is er zo vreselijk aan Europa? Niet een non-fiction boek maar een roman ,The Aachen Memorandum van Andrew Roberts, geeft daarop een verhelderend antwoord.
The Aachen Memorandum is een toekomstroman. Het verhaal is gesitueerd in mei 2045. In 2014 is er een referendum geweest in heel de Unie over de vraag of de lidstaten hun soevereiniteit moesten opgeven en opgaan in een federaal Europa. Van Griekenland tot Noorwegen en van Portugal tot Estland stemden de burgers vóór. Overal was het kantje boord maar het einde van de natiestaat was een feit. Het parlement in Westminster sloot de eigen deuren, de koning verloor zijn positie en Williamnam noodgedwongen genoegen met het koningschap van Nieuw-Zeeland. De Pax Brusselium kon beginnen.
De ‘B’ van bemoeizucht
Maar daar begon alleen maar de ellende. De ‘B’ van Brussel staat voor verregaande bemoeizucht. Horatio Lestoq, de freelance journalist door wiens ogen het verhaal verteld wordt, leeft in een Europa met torenhoge belastingen en extreme regeldruk. Via die laatste is de bemoeizucht geleidelijk aan ontaard in dictatuur. Dat dictatoriale uit zich eerst en vooral in een taalkundige onderdrukking. In een streven naar totale politieke correctheid is het strafbaar geworden te discrimineren, op welke grond dan ook. Een werkloze is ‘iemand die tijdelijk buiten de werksfeer is geplaatst.’ Seksisme is een van de hoogste vergrijpen. Burgers die zich benadeeld voelen kunnen gebruik maken van de nieuwe klasse van verbale letseladvocaten, die geen honorarium rekenen, maar genoegen nemen met een deel van de schadevergoeding. Oh ja, en klasse is natuurlijk helemaal een fout begrip. De Europese Unie is officieel een klasseloze maatschappij. Niemand wordt nog aangesproken met ‘Sir’. De vetbetaalde Eurocraten in Brussel zijn officieel ieders gelijke.
Genderneutraal
Vrijheid, blijheid en gelijkheid implementeren is geen peulenschil. Dat moet je opleggen. Brussel maakt dus gebruik van een uitgebreide Politieke Inlichtingen Dienst, luistert videofoons af, censureert oude romans waarin de Britse standenmaatschappij van weleer bejubeld wordt en verandert namen van straten en pleinen. Niemand mag dus nog vader en zoon Amis lezen; niemand gaat naar het standbeeld van Nelson op Trafalqar Square kijken, want het staat er niet meer en het plein heet Delors Square; niemand stapt nog op in Waterloo Station, omdat dit is hernoemd tot Maastricht Treaty Station. De Eurostar rijdt toch nog wel zeker? Nee, die heet nu The Flying Dutchperson. Het seksistische ‘man’ is ook hier vervangen door het genderneutrale ‘person’.
Finse heropvoedingskampen
Horatio Lestoq is een onverbeterlijke. De dikke en drankzuchtige intellectueel schrijft artikelen die de censors van The Times hoofdbrekens bezorgen. Alles is altijd net op het randje. Soms gaat hij er ook overheen, bijvoorbeeld toen hij ongeoorloofd een seksuele relatie begon met Estonische Leila, een studente die bovendien nog lid bleek van een verboden nationalistische verzetsbeweging. Leila verdween voor twintig jaar in de Finse heropvoedingskampen. Lestoq ontsprong de dans dankzij connecties. Lestoq is dan ook scherp en doet soms tamelijk sensationele literaire en historische ontdekking waar de krant natuurlijk ook van profiteert. Aan het begin van het verhaal is hij bezig met een ogenschijnlijk onschuldige serie artikelen over het referendum van 2014. Daarbij stuit hij in de archieven op een memorandum uit Aken waarin suggesties staan over omkoping. Is er destijds verkiezingsfraude gepleegd? Lestoq blijkt het deksel te hebben geopend van een doofpot en dat zou hem weleens duur te staan kunnen komen.
Povertjes
The Aachen Memorandum is een thriller. ‘Net zo ingenieus als Fatherland van Robert Harris’ oordeelde het weekblad The Spectator bij verschijnen in 1995. Die vergelijking lijkt zwaar overtrokken. De plot van deze thriller is allerminst sterk en hangt van cliché’s aan elkaar. Als misdaadroman is hij maar povertjes. Ook de duistere sfeer van het meesterwerk van Harris, waarin de nazi’s de oorlog grotendeels hebben gewonnen en eveneens een aantal oude politici wordt vermoord wegens hun medeplichtigheid aan een vergeten misdaad, kan Roberts nergens evenaren. Bij Harris gaat het dan ook om genocide en bij Roberts ‘maar’ om verkiezingsfraude. Noch de Britten, noch de andere Europese volkeren wilden opgaan in een Europese superstaat. Het boven water brengen van die manipulatie is het begin van de desintegratie en de terugkeer naar de oude soevereiniteit en vrijheid. Begrijpelijk dat The Aachen Memorandum het niet verder bracht dan een tweetal herdrukken in eigen land, terwijl Fatherland verfilmd werd en een internationaal succes.
Teutoonse supervisie
Maar in één opzicht is The Aachen Memorandum wél bijzonder. De roman geeft heel goed weer welke emotionele weerzin veel conservatief gezinde Britten moeten voelen tegenover ‘Brussel’. Het gaat niet om een paar procent BBP meer of minder, de Brexit is geen kwestie van welvaart maar van autonomie, misschien zelfs van waarheid. De jaartallen 2014 en 2045 zijn niet toevallig gekozen. De nazi’s kwamen in één keer en gewapenderhand, hun nazaten komen sluipenderwijs, via de politieke correctheid, de euro en de regelgeving. Want steeds weer suggereert Roberts dat de eigenlijke bazen van Brussel in Berlijn huizen. Wat Hitler niet lukte heeft Kohl alsnog klaargespeeld: de eenmaking van Europa onder Teutoonse supervisie. Daarom is The Aachen Memorandum een geslaagde politieke satire, geschreven vanuit het standpunt van een overtuigde conservatief, een historicus die over Churchill en de Tweede Wereldoorlog schreef en zichzelf als ‘zeer rechts’ omschrijft. Zelfs de door Blair afgeschafte vossenjacht zet de auteur nog in een dictatoriaal frame. “De pub was herdoopt tot The Free Fox, maar de waarheid was dat er tegenwoordig meer vossen werden afgeknald door boeren dan vroeger door jagers. Toen had het dier tenminste nog een kans en nu ondergaat het weerloos zijn lot.” Het is waarschijnlijk nauwelijks een halve waarheid, meer een aangevoelde waarheid. Maar dat geldt voor het hele Brexitdebat en juist dat onderbuikse maakt de weerzin tegen Brussel zo moeilijk te bestrijden. Nauwelijks twee jaar na het door Roberts voorspelde referendum over de aansluiting bij Europa is er een over het afscheid daarvan. Het is duidelijk wat de auteur zelf zal stemmen. Maar bij een overwinning van het ‘blijf’-kamp zal hij vast en zeker door Brussel opgelegde fraude vermoeden, neergekrabbeld in een of ander Akens memorandum.
©Max Moragie
Andrew Robert: The Aachen Memorandum, Orion Paperback, 1995. 312 blz.